Bạn có tin rằng một công trình kiến trúc có thể kể lại cả một giai đoạn lịch sử đầy biến động? Lăng Khải Định chính là nơi như vậy! Đây không chỉ là lăng mộ mà còn là một bảo tàng nghệ thuật sống động, nơi sự lộng lẫy của kiến trúc Á Đông hòa quyện với nét tinh xảo phương Tây. Hãy cùng chúng tôi vén màn bí ẩn và chiêm ngưỡng vẻ đẹp độc đáo có một không hai của công trình này ở Huế!
Tổng quan về Lăng Khải Định
Lăng vua Khải Định nằm ở xã Thủy Bằng, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế , nằm uy nghi trên triền núi Châu Chữ (nay là Khải Định), cách trung tâm thành phố Huế khoảng 10km về phía Tây Nam. Lăng Khải Định (còn gọi là Ứng Lăng) là công trình kiến trúc lăng mộ của vị vua thứ 12 triều Nguyễn – vua Khải Định (1916-1925). Khác biệt hoàn toàn so với kiến trúc của các lăng tẩm tiền nhiệm, Lăng Khải Định được khởi công xây dựng vào năm 1920 và phải mất 11 năm mới hoàn thành (1931), dưới thời vua Bảo Đại.
Theo các tư liệu lịch sử, vua Khải Định (1916 – 1925) đã đích thân chọn đất, chỉ đạo khởi công xây dựng lăng. Sau khi ông qua đời năm 1925, thi hài được an táng trong lăng, còn công trình tiếp tục được thi công đến năm 1931 mới hoàn tất. Người chỉ huy công trình là Tiền quân Đô thống phủ Lê Văn Bá, cùng sự tham gia của nhiều thợ giỏi, nghệ nhân nổi tiếng từ khắp cả nước như Phan Văn Tánh, Nguyễn Văn Khả, Ký Duyệt, Cửu Sừng…
Điểm đặc biệt và gây ấn tượng mạnh mẽ nhất của Lăng Khải Định chính là sự pha trộn độc đáo và táo bạo giữa kiến trúc truyền thống Việt Nam và các phong cách kiến trúc phương Tây (Gothic, Roman, Ấn Độ giáo, Phật giáo, và cả Romanesque) cùng với nét Á Đông đương thời (Trung Hoa, Pháp). Công trình này được xem là đỉnh cao của nghệ thuật khảm sành sứ và thủy tinh, với vật liệu đa dạng từ gốm sứ, thủy tinh màu cho đến sắt, thép, xi măng… Điều này tạo nên một vẻ đẹp lộng lẫy, tráng lệ nhưng cũng ẩn chứa sự bí ẩn, khác lạ, khiến du khách không khỏi trầm trồ.
Lăng mộ vua Khải Định là một trong số các di tích thuộc Quần thể Di tích Cố đô Huế được UNESCO công nhận là Di sản Văn hoá Thế giới vào năm 1993.
Kiến trúc nghệ thuật đặc biệt độc đáo của Lăng Khải Định
Lăng Khải Định Huế lưu giữ nhiều giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, là minh chứng cho sự giao thoa văn hóa Việt Nam với các nước phương Tây nổi bật một thời. Tổng thể lăng Khải Định Huế là một khối nổi hình chữ nhật, gồm có 127 bậc thang, qua 37 bậc đầu tiên là cổng Tam Quan, tiếp đến là Nghi Môn và sân Bái Đính, trên cao là hai tầng sân, mỗi tầng cách nhau 13 bậc, Cung Thiên Định nằm ở vị trí cao nhất.
Lăng Khải Định có lối kiến trúc giao thoa hài hòa giữa phong cách Á – Âu, cổ điển và hiện đại, ngoài ra, lăng tẩm triều Nguyễn này còn tọa lạc ở khu vực thiên nhiên phong phú, đa dạng, có núi đồi, khe suối bao quanh, tạo khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ… Những điều này giúp cho lăng Khải Định trở thành lăng tẩm độc đáo nhất trong các lăng mộ ở nước ta.
Cổng Tam Quan
Cổng Tam Quan nổi bật với lối kiến trúc uy nghiêm, bề thế, là lối dẫn vào tham quan lăng Khải Định Huế, bạn sẽ cần bước qua 37 bậc đầu tiên để đến nơi. Các trụ tại khu vực cổng Tam Quan được xây dựng theo phong cách Ấn Độ giáo, cho thấy sự giao thoa văn hóa, kiến trúc Việt Ấn độc đáo.
Nghi Môn và sân Bái Đính
Từ cổng Tam Quan, bạn đi tiếp 29 bậc để đến khu vực Nghi Môn và sân Bái Đính, ở đó, bạn sẽ choáng ngợp khi được chiêm ngưỡng hai hàng tượng lính canh và quan văn, quan võ được tạc bằng đá với kích thước như người thật, vô cùng sống động và uy nghiêm. Đây là nơi diễn ra các nghi lễ cúng tế vua.
Lăng Bi Đình ( Nhà Bia )
Nằm ở khu vực trung tâm, Nhà bia là một kiến trúc hình bát giác độc đáo, với hai tầng mái cong vút, được chống đỡ bởi những cột đá chạm khắc tinh xảo. Bên trong là tấm bia đá lớn khắc bài “Aiếu Kính Cung Thân” do vua Bảo Đại viết ca ngợi công đức của vua cha. Toàn bộ đình được trang trí bằng nghệ thuật khảm sành sứ và thủy tinh vô cùng cầu kỳ, lấp lánh.
Cung Thiên Định
Cung Thiên Định – công trình trung tâm và cũng là điểm cao nhất trong quần thể lăng Khải Định – là nơi chôn cất thi hài của vua Khải Định, đồng thời được xem là khu vực tham quan độc đáo và ấn tượng nhất. Sau khi đi qua tầng chuyển cấp (tầng 3 và 4), bạn sẽ đến tầng thứ 5 – nơi tọa lạc của cung điện đặc biệt này, thể hiện rõ sự sáng tạo, phá cách và tình yêu nghệ thuật của vị vua triều Nguyễn.
Cung Thiên Định được thiết kế với 5 không gian chính: hai bên là tả, hữu trực phòng; chính giữa phía trước là điện Khải Thành – nơi đặt án thờ vua; phía trong là chính tẩm – nơi đặt mộ vua, bên trên có bức tượng đồng dát vàng vua Khải Định đúc theo tỉ lệ 1:1. Phía trong cùng là khu vực khám thờ, nơi đặt long khám, long vị và các đồ tế khí quan trọng. Trần của cung điện là một kiệt tác nghệ thuật với bức “Cửu Long Ẩn Vân” (chín con rồng ẩn mình trong mây) được vẽ trên trần, được biết đến là bức bích họa lớn nhất Việt Nam. Toàn bộ nội thất Cung Thiên Định được trang trí bằng nghệ thuật khảm sành sứ và thủy tinh lộng lẫy, mô tả hoa lá, chim muông, tứ linh, tứ quý, tạo nên một không gian vừa trang nghiêm vừa rực rỡ.
Di chuyển đến Lăng Khải Định bằng phương tiện gì?
Lăng Khải Định nằm cách trung tâm thành phố Huế khoảng 10km, trên đường đi về phía Tây Nam. Du khách có thể dễ dàng đến đây bằng nhiều phương tiện khác nhau:
- Xe máy hoặc ô tô cá nhân: Đây là lựa chọn phổ biến, cho phép bạn chủ động về thời gian và có thể kết hợp tham quan các điểm du lịch lân cận. Đường đến lăng khá dễ đi, có bảng chỉ dẫn rõ ràng.
- Taxi/Grab: Phù hợp cho những ai muốn sự tiện lợi và nhanh chóng. Chi phí khoảng 150.000 – 200.000 VNĐ tùy điểm xuất phát.
- Xe đạp: Nếu bạn là người yêu thích khám phá và muốn tận hưởng không khí trong lành, đạp xe đến Lăng Khải Định cũng là một trải nghiệm thú vị. Tuy nhiên, cần lưu ý quãng đường đi có thể hơi dốc ở gần khu vực lăng.
- Tour du lịch: Nhiều công ty lữ hành cung cấp các tour tham quan lăng tẩm, trong đó có Lăng Khải Định, giúp du khách tiết kiệm thời gian và có người hướng dẫn.
Điều gì khiến Lăng Khải Định trở nên đặc biệt?
Lăng Khải Định nổi bật và được xem là một trong những công trình kiến trúc độc đáo nhất trong quần thể di tích Cố đô Huế bởi những lý do sau:
- Sự giao thoa kiến trúc chưa từng có: Khác hẳn với phong cách truyền thống, cổ kính của các lăng tẩm tiền nhiệm, Lăng Khải Định là sự kết hợp táo bạo và hài hòa giữa phong cách kiến trúc phương Đông và phương Tây. Nó thể hiện rõ ảnh hưởng của văn hóa Pháp và xu hướng “tân thời” vào đầu thế kỷ 20. Điều này khiến lăng trở thành một “bảo tàng nghệ thuật” thu nhỏ, độc đáo mà bạn khó tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác.
- Nghệ thuật khảm sành sứ và thủy tinh đỉnh cao: Đây chính là “linh hồn” của Lăng Khải Định. Toàn bộ nội thất và nhiều phần ngoại thất của lăng được trang trí bằng hàng triệu mảnh sành sứ, thủy tinh màu được ghép lại một cách tỉ mỉ, công phu, tạo nên những bức tranh, họa tiết vô cùng sống động và lấp lánh. Kỹ thuật này đạt đến trình độ điêu luyện, biến những vật liệu tưởng chừng như bỏ đi thành những tác phẩm nghệ thuật có giá trị vượt thời gian.
- Giá trị lịch sử và văn hóa: Lăng là minh chứng rõ nét cho giai đoạn lịch sử chuyển giao của Việt Nam dưới sự ảnh hưởng của thực dân Pháp. Nó phản ánh một phần tính cách và sở thích của vua Khải Định – một vị vua mang tư tưởng “cải cách” và có xu hướng Âu hóa.
- Tính biểu tượng và vẻ đẹp khác biệt: Với vẻ ngoài đồ sộ, rêu phong nhưng bên trong lại rực rỡ sắc màu, Lăng Khải Định mang một vẻ đẹp bí ẩn, lôi cuốn, tạo nên ấn tượng mạnh mẽ và khó quên trong lòng mỗi du khách.
Lăng Khải Định không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là một câu chuyện lịch sử được kể bằng đá, sành sứ và thủy tinh. Đến đây, bạn sẽ không chỉ tham quan mà còn được đắm mình vào một không gian nghệ thuật và lịch sử độc đáo có một không hai.
